Tęsknota - Gaël Faye

Kiedy sięgałem po "Tęsknotę", to nie wiedziałem o tym iż autor tej książki jest osobą znaną i to nie tylko we Francji z uwagi na swoją działalność muzyczną. Już w trakcie lektury wyszukałem jego utwory na Spotify i towarzyszyły mi one podczas czytania. Jego dokonania muzyczne na gruncie muzyki hip hop okazują się świetnie dopełniać tą książkę, która ponoć mocno bazuje na wątkach osobistych, a dla której najlepszą rekomendacją jest to, że poleca ją sam Alain Mabanckou. Zresztą kto zna autora "Papryczki" ten z łatwością odnajdzie w "Tęsknocie" podobieństwa jeśli chodzi choćby o opis dziecięcych zabaw.

Paradoksalnie najbardziej niepokojące sceny w książce Gaëla Faye to poetyckie momenty kiedy opisuje on sielankę jaka miała miejsce po i przed ludobójstwem o którym słyszał chyba każdy z nas, a które odbywało się w drugiej połowie dwudziestego wieku w Rwandzie i poniosło się echem na sąsiadujące z nią afrykańskie kraje, przyczyniając się choćby do niepokojów społecznych i przewrotu politycznego w Burundi.

Kiedy towarzyszyłem dziesięcioletniemu Gabrielowi podczas niewinnych zabaw z kolegami i kiedy obserwowałem jego dziecięce przekonanie, że tak naprawdę taki stan rzeczy może trwać niczym niezmącony już na zawsze, to tak naprawdę rodził się we mnie gniew, że dziecko będzie musiało się zmierzyć z tym wszystkim co dorośli przygotowywali tuż za rogiem. Był rok 1992, a Gaby nie dość że powoli zaczynał się mierzyć z normalnymi problemami dorastania, to jeszcze czekało go nie lada wyzwanie, bo nie dość że miało się rozpaść małżeństwo jego rodziców to na jego oczach tworzyła się rysa na burundyjskim państwie. Podczas gdy problemy dorastania chłopca z Burundi zbytnio nie odbiegają od tego co przeżywał bohater "Cudownych lat" dorastając w Stanach, to cała reszta jest już inną "bajką". Już rodzinny ekosystem Gabriela ujawnia problemy tożsamościowe Afryki w skali makro, związane z przynależnością etniczną (tarcia na linii plemion Tutsi i Hutu) jak również trudności kulturowe wynikające ze zderzenia Afryki z kolonialistami próbjącymi na siłę wbić tutejszą ludność w ramy demokracji i chrześcijaństwa.

Śmiem twierdzić i pewnie zbytnio nie jestem w swoim zdaniu odosobniony, że to co wydarzyło się w Rwandzie i Burundi to w głównej mierze efekt buty i niezrozumienia że strony "zachodu", który na siłę próbował i wciąż próbuje przerobić Afrykę na swoją modłę. Świat afrykański ze swoimi przekleństwami i błogosławieństwem zachwyca i przeraża swoją oryginalnością o czuć to bardzo mocno w mocno autobiograficznej opowieści Gaëla Faye. Ta koegzystencja z przyrodą, pokora wobec praw natury, specyficzny świat duchowy jak i zaufanie do autorytarnej władzy zostało zmącone przez białego człowieka, który na siłę próbował "uszczęśliwić" tutejszych mieszkańców poprzez swoją demokrację i własną wizję zbawienia. Tymczasem tak naprawdę sprzedawał swoje towary jak niedawno czynił to prezydent USA w naszymi kraju. Tak jak duża część naszych rodaków dała się omamić Trumpowi tak samo i w Afryce wiele frustracji wiązało się z poczuciem wykorzystania przez "cywilizującego" ich Wielkiego Brata. Pod płaszczykiem nawracania kryły się przecież często zwykły wyzysk i rasizm.

Ostatnimi czasy dość często zdarza mi się sięgać po książki autorów afrykańskich i każdemu kto nie jest z tamtejszą literaturą zbytnio zaznajomiony gorąco polecam choćby właśnie książkę Gaëla Faye. Nie trzeba się bać jakiś odstraszających opisów okrucieństwa choć przecież jest to również historia ludobójstwa. Ono akurat jest tu przedstawione jakby było czymś nierealnym, czymś co działo się poza głównym bohaterem, co może wynikać z tego, że ciężko mu było pogodzić to wszystko co się działo z jego niewinną, naiwną jednak wizją otaczającego świata. Nie udało się mu jednak uciec przed tą plamą krwi, tak jak nie wystarczyło jego matce ratować się ucieczką z Rwandy do Burundi. Trauma z dzieciństwa jak wiemy jest najmocniejsza, a z perspektywy dziecka utrata niewinności jest czymś najcięższym chyba do poradzenia bez względu na to czy przyczyną jest rozwód rodziców, zawód miłosny, czy towarzyszenie śmierci na taką skalę jak stało się to udziałem Gaëla Faye. Gorąco polecam tę książkę!